مصاحبه کاشان‌آنلاین با رئیس مرکز کارآفرینی

درباره فلسفه وجودی مرکز کارآفرینی در دانشگاه توضیحاتی ارائه بفرمایید.

دانشگاه­ها به سه دسته عمده در دنیا تقسیم می­شوند. دسته اول دانشگاه­های آموزشی هستند که به عنوان آکادمی معروف هستند و امروزه دیگر به آنها دانشگاه اطلاق نمی­شود. دسته دوم دانشگاه­های پژوهشی  هستند که بیشترین بودجه آن­ها از طریق گرفتن پروژه تحقیقاتی تامین می­شود. دسته سوم نیز دانشگاه­های کارآفرین هستند که مبنای آنها ایجاد  نوآوری، فناوری و درنهایت تجاری­سازی است. امروزه در دنیا دانشگاه را به عنوان مرکز تولید ثروت نگاه می­کنند  و دانشگاه­های نسل دوم در حال تحول به سمت دانشگاه­های کارآفرین می­باشند. در کشور ما در طول سه دهه گذشته، دهه اول دانشگاه­ها آموزشی بودند، دهه دوم پژوهشی و دهه سوم به عنوان دانشگاه کارآفرین در نظر گرفته شده­اند. رسیدن به دانشگاه کارآفرین ملزوماتی می­خواست؛ از این رو مراکزی در اکثر دانشگاه­های ایران به عنوان مراکز کارآفرینی به وجود آمد که کار آن سیاست­گذاری کارآفرینی دانشگاه­ها با تکیه بر فعالیت­های آموزشی، ترویجی، مشاوره­ای و دخالت در سیاست­گذاری­های دانشگاه است تا دانشگاه را به سمت کانون­های تولید ثروت پیش ببرند. این مراکز پاسخ به اهمیت روزافزون دانش در نظام ملی و شناخت جدید از دانشگاه است و نهادی است که عامل انتقال دانش به فناوری و منبع اختراعات خلاقانه است که از نظر اقتصادی باید مقرون به صرفه باشد.  

وضعیت دانشگاه­های منطقه فرهنگی کاشان را در این حوزه چگونه ارزیابی می­کنید؟ و برای رسیدن به وضعیت مطلوب چه باید کرد و مرکز کارآفرینی دانشگاه کاشان چه فعالیت­هایی در این راستا انجام داده است؟

در تمام دانشگاه­های ایران فاصله زیادی بین وضع موجود و مطلوب وجود دارد. در دانشگاه کاشان این روند رشد و روبه جلو تبیین شده است و ما برنامه هایی برای رسیدن به وضع مطلوب داریم. دانشگاه­هایی که در سطح منطقه ما قرار دارند وضعیت مطلوبی ندارند و مدیران دانشگاه­های منطقه باید نشست­های ممتدی را تشکیل داده و روند خروجی­ها و عوارض و نتایج عملکردهای خود را به شکل علمی بررسی کنند. اگر این روند به این شکل ادامه یابد این دستگاه آموزشی عظیم آینده­ای نخواهد داشت، چون استقبالی از آنها صورت نخواهد گرفت. تغییر محتوای دروس و طرز فکر اساتید، گسترش آزمایشگاه­ها و کارگاه­ها، استفاده از منابع اصلی، بهبود زبان انگلیسی، گسترش همکاری­های بین­المللی، اینترنت پرسرعت و از همه مهمتر ایجاد انگیزه و شور و شوق و نشاط در دانشگاه­ها برای رسیدن به کارآفرینی امری فوق العاده ضروری است. ما در دانشگاه کاشان درسال گذشته در بعد آموزشی و ترویجی فعالیت­های بسیار گسترده­ای از جمله بیش از صد دوره کارآفرینی، مهارتی و آموزشی و برگزاری چهار مسابقه ایده­پردازی، ایجاد نشریه کارآفرینی و معرفی پتانسیل­های بومی منطقه به اساتید دانشگاه انجام داده­ایم. اعتقاد راسخ و صریح داریم که اگر در مرکز کارآفرینی خوب کار کنیم پر شدن مرکز رشد یکی از نتایج این فعالیت مثبت است و مراکز رشد ما از واحدهای فناوری که خواهان ایجاد شرکت هستند پر می­شود. شاید میل تعداد زیادی از اساتید دانشگاه کاشان به مرکز رشد و تقریبا تعلق چیزی حدود 60 درصد ظرفیت مرکز رشد به هیات علمی­ها نشان دهنده روحیه خودباوری است که امروزه به وجود آمده است. اکنون تمام اتاق­های مرکز رشد ما پر شده­اند و پرونده تعداد زیادی از واحدهای فناور ما آماده است و در ردیف ورود به مرکز رشد هستند که خدا را از این بابت شاکریم.

درباره مرکز رشد توضیحاتی برای  کسانی که با این مرکز آشنا نیستند بفرمایید.

مرکز رشد مرکزی برای پرورش یا ایجاد کسب و کارهای کوچک و محل تجلی طرح­های مبتنی بر نوآوری است و به منظور تسهیل استفاده تجاری از دانش فنی و حقوق مالکیت معنوی تاسیس شده است و امکان استفاده از آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه دانشگاه را  فراهم می­کند و واحدها را از مشاوره تخصصی اعضای هیات علمی نیز برخوردار می­نماید. این مراکز حد واسط صنعت و جامعه و دانشگاه هستند. هرکسی از جمله دانشجویان یا اعضای هیات علمی که دارای ایده نوآورانه اجرای اقتصادی باشد می­تواند وارد مرکز رشد شود. ابتدا به شکل هسته و بعد تشکیل یک شرکت داده، محصول ارائه کرده و با کمک به رشد اقتصادی منطقه و با نوآوری خود به ظرفیت­های تولیدی جامعه اضافه می­کنند. هم برای خود شغل ایجاد می­کنند و هم تعدادی از افراد را به کار می­گیرند.

پیشرفت مرکز رشد دانشگاه به چه صورت بوده است و مشکلات و موانع در این زمینه چه هستند؟ با توجه به این­که یکی از شاخصه­های اقتصاد مقاومتی تاکید بر اقتصاد دانش­بنیان است چه قدر نهادهای دولتی و شهری  به این مرکز به منظور پیشرفت اقتصادی و علمی شهر و بهبود وضعیت اشتغال توجه داشته­ و کمک کرده­اند؟

تعداد هسته­های سال گذشته مرکز رشد 16 واحد بود. امسال نیز تاکنون 26 واحد مستقر هستند. ما اکنون فضا کم داریم و امیدواریم مجموعه مدیریت شهری و دانشگاه شدیدا مرکز رشد را گسترش دهند. وجود یک مرکز رشد برای کاشان کافی نیست و چند ساختمان به این شکل باید داشته باشیم. اگر تا 50 اتاق هم به ما  بدهند 50 واحد فناور قابل استقرار هستند و ظرفیت بسیار بالاست. اما یکی از مسائل مغفول مانده مراکز رشد هستند. کاش به جای گسترش تعداد دانشگاه­ها و یا خیرینی که می­توانند در چنین جاهایی سرمایه­گذاری کنند فکری به حال مراکز رشد می­کردیم.

تا به امروز پدیده خیریه به جز بنیاد نخبگان سعیدی عمدتا معطوف به  ساخت و ساز فیزیکی  و کالبدی بوده است. این درحالی است که اگر الان تمام شهر دانشگاه شود ولی به مراکز رشد منتهی نشود نه تنها مشکلی از جامعه حل نمی­کند مشکلات بیشتری را هم به وجود می­آورد. در مرکز رشد آن ذهنیت علمی به عینت ملموس تبدیل شده و این ارزش می­شود. مرکز رشد به عنوان حلقه نهایی تولید ثروت است.

نکته دیگر این است که در جامعه ما نوع نگاه به این مراکز دید بخشی است و این امر دومین آفت بسیار بزرگی است که در جامعه شهری وجود دارد. اگر مدیریت کلان شهری به دانشگاه نباید به عنوان مجموعه مستقل نگاه کند. جامعه یک ارگانیسم است که مغز آن دانشگاه است و بالطبع باید از آن خیلی بهره برد. البته به این نکته واقف هستیم که دانشگاه اشکالاتی دارد اما چه کسی بایست اینها را حل کند. این مراکز موجب رونق صادرات، به وجود آوردن اشتغال و افزودن به اعتبار شهر می گردد که  باید توسط مدیریت شهری به اینها توجه خاص شود. با تمام لطفی که شهردار شخصا به مرکز ما داشته و چند بازدید از اینجا داشته­اند اما انتظار ما به عنوان یک مجموعه دانشگاهی از مدیریت شهری خیلی بیش از اینهاست.

ما چقدر با مراکز رشد کشورهای پیشرفته فاصله داریم؟

ما خیلی با آنها فاصله داریم. مدتهاست که دانشگاه­های دنیا وارد فاز دانشگاه­های کارآفرین شده­اند و ما ابتدای راه هستیم. ما نتوانستیم بین علوم که پدیده ذهنی است با فنون که پدیده عینی است رابطه برقرار کنیم. اگر توانستیم علم را به فناوری تبدیل و آن را تجاری کنیم موفق بوده­ایم. ما بیش از یک درصد مقالات دنیا را تامین می­کنیم. اما چقدر از محصولات دنیا را تامین می­کنیم؟ ما هنوز مبنای ارزیابی را به غلط مقالات قرار داده­ایم درحالی­که فناوری حاصل از مقالات است که مهم است.

دلیل این وضعیت چیست و برای رفع آن چه باید کرد؟

باید بین آموزش، پژوهش، فناوری، کارآفرینی و ... چرخه مرتبطی وجود داشته باشد و در این چرخه انقطاع وجود نداشته باشد. این انقطاع باعث از بین رفتن سرمایه­های انسانی و مادی می­شود. باید ارزش بگذاریم و حمایت و هزینه بکنیم تا این چرخه کامل باشد.  روشنگری، ترویج و آگاهی دادن  از یک سو و از سوی دیگر ارزشگذاری کارهایی است که باید برای رسیدن به وضعیت مطلوب انجام داد. به هرچیزی ارزش بدهیم رشد می­کند. به مقاله ارزش دادیم در مقالات پیشرفت جهشی کردیم. اکنون باید به فناوری و تجاری­سازی اهمیت بدهیم.

ارزیابی مراکز رشد بر اساس چه معیاری صورت می­گیرد و جایگاه مرکز رشد دانشگاه کاشان چگونه است؟

ارزش مراکز رشد تابع درآمد آنهاست. این مراکز هرچه قدر فعال­تر بوده و درآمد بیشتری کسب کنند و سطح فناوری آنها بالاتر باشد بالطبع ارزش بالاتری دارند. این درجه میزان تلاش مراکز رشد تابع درجه ارزش دانشگاه­ها و فناوری آنهاست. مراکز رشدی که در مناطق مستعد و فعالی هستند درجات بالاتری دارند. مرکز رشد دانشگاه کاشان نیز جزو مراکز خوب کشور محسوب می­شود که در آن سه شرکت دانش بنیان مستقرند و از 26 واحد حدود 15 عدد شرکت هستند و تولید و اشتغال دارند و جزو شرکت­های خوب محسوب می­شوند و به لحاظ درآمد هم مناسب است.

درباره بنیاد نخبگان سعیدی که شما به تازگی به عنوان مدیرعامل ان انتخاب شده اید نیز توضیحاتی بدهید که چه فرقی با مرکز رشد دارد؟

جا دارد تقدیر و تشکر ویژه از مهندس سعیدی  داشته باشم به عنوان اولین کسی که در کاشان به اهمیت بحث فناوری و دانش برای ایجاد جامعه­ای بهتر که مورد نظر ایشان بوده است پی برده­اند. این بنیاد می­خواهد پایه های علمی دانشگاه و جامعه را از نظر فناوری دگرگون کند. دانشگاه­های ما به علت ماهیت دولتی و در اختیار نداشتن پول در موارد مورد نیاز توان عملکردی ضعیفی دارند. از طرف دیگر رشد علمی و رسیدن به جایگاه ممتاز و شایسته نیاز به عزم و یاری همگانی دارد. از این رو موظفیم از ظرفیت­های مردمی در پیشرفت علم و فناوری بهره ببریم. امور خیریه موجب سرعت بخشیدن به این امر می­شود و امروزه بسیاری از دانشگاه­های دنیا بر اساس خیریه به وجود آمده­اند.

نگاه این بنیاد تشویق و حمایت از نوآوری و تحقیقات علمی  وفناوری در منطقه است. بنیاد نخبگان سعیدی راهیست که خیرین را به مخترعین، مبتکرین و محققین می­رساند. بنیاد غیردولتی و غیرانتقاعی سعیدی کاتالیزوری برای رشد فناوری در منطقه است که با هزینه شخصی ایجاد شده است. رویکرد این بنیاد بر اساس پژوهش­های محصول محور است و تفاوت آن با مرکز رشد این است که در مرکز رشد به ایده نوآورانه اقتصادی توجه می­کنیم و هرکس مسئول ایده خود است که آن را اجرا کند و ریسک دارد که موفق شود یا نه. بنیاد نخبگان سعیدی یک مرحله قبل از مرکز رشد است  وما امید داریم که از فناوری­هایی حمایت کنیم که از ایده به طرح رسیده و طرح در حال انجام است و انتظار داریم که طرح انجام شده در اینجا بتواند به مرکز رشد وارد شود و منجر به کارآفرینی شود. بنیاد کمک می­کند  که طرح­ها در قالب مرکز رشد یا شرکت­های دانشگاهی یا شرکت بیرون منتج به یک محصول فناوری شود.

آیا کاشان ظرفیت تاسیس پارک علم و فناوری  را که در آن شرکت­های بزرگتر با گردش مالی کلان­تری استقرار پیدا می­کنند  دارد؟

ما به دنبال ایجاد پارک علم و فناوری نیز هستیم. بر اساس قانونی که وجود دارد پارک علم و فناوری می­تواند تنها در مراکز استان وجود داشته باشد و این تصمیم حکومتی باعث شده است که خیلی از توان­های کاشان از بین برود. خوشبختانه قول­هایی داده شده و امیدواریم اجرایی شود و شهرستان­هایی مثل کاشان بتوانند امتیاز پارک علم و فناوری را بگیرند. اگر تا آخر این دولت کنونی بتوانیم به این موضوع برسیم بهترین کاری  است که در کاشان حداقل در سال­های اخیر انجام شده است.

با سپاس و آرزوی موفقیت برای شما در مسئولیت­هایی که در پیشبرد علم و فناوری در منطقه کاشان بر عهده دارید.